มหา'ลัยเหมืองแร่ ​และ Motorcycles Diaries ​เป็นภาพยนตร์ชีวิตของคนหนุ่ม​ที่​กำลังแสวงหา​และเรียนรู้โลก ​เพื่อ​เป็นประสบการณ์​และข้อมูลสะสม​ที่​แต่ละคน​จะ​ได้ตัดสินใจทำตาม​ความใฝ่ฝันของตนเองในช่วงชีวิต​ต่อมา

จากเรื่อง​สั้นชุดเหมืองแร่ ของ อาจินต์ ปัญจพรรค์ ​ที่ถ่ายทอดเรื่อง​ราวของตนเองในวัยหนุ่ม มา​เป็น ภาพยนตร์ไทย​ที่มีคุณภาพ ​โดยดำเนินเรื่อง​เรียบง่าย ผ่านถ้อยคำบรรยาย​ความรู้สึกนึกคิดแบบปัญญาชนประกอบภาพเคลื่อนไหว​ที่งดงาม

มหา'ลัยเหมืองแร่ เริ่มเรื่อง​ย้อน​ไปในปี พ.ศ.2492 เด็กหนุ่มวัย 22 ปี ผู้ถูกรีไทร์จากคณะวิศวะ จุฬาฯ ​และถูกบิดาส่ง​ไปดัดสันดานยังเหมืองดีบุก​ที่จังหวัดพังงา​ซึ่งยัง​เป็นเมืองเถื่อน ​และห่างไกลมาก ​เขา​ต้องเผชิญ​ความยากลำบากทางกายทุกอย่าง ตั้งแต่เรื่อง​ชีวิต​ความ​เป็นอยู่​ ​ที่หลับนอน การกินอยู่​ ​และเรื่อง​ชีวิตการงาน​ที่​เขาเองไม่เคยทำมาก่อน



หนังดำเนินเรื่อง​​ไปเรื่อยๆ​ ​โดยมีตัวละครหลักๆ​ เช่น นายฝรั่ง พี่จอน ไอ้ไข่ ​และโกต๋อง ช่วยสร้างสีสันของหนังให้ดำเนินด้วย​ความสนุกสนาน จนกระทั่งเด็กหนุ่มคนนี้​ได้พิสูจน์ตัวเอง ผ่านการทำงานแบบผิดๆ​ถูกๆ​จนกระทั่งเกิด​ความชำนาญมากขึ้น​ เด็กหนุ่มผู้ยึดถือ​ความซื่อตรงไม่ยอม​แม้​แต่​จะคดโกง​เป็นคุณธรรมอันประเสริฐ​ที่ส่งเสริมให้หนังเรื่อง​นี้มีคุณค่ามากขึ้น​



ชีวิต​ที่​ต้อง​ใช้แรงงาน พอตกค่ำก็ขลุกอยู่​ในวงเหล้า เล่นพนันกันพอหอมปากหอมคอ เฮฮากัน​ไปตามประสา ทำให้ชีวิต​ที่เหน็ดเหนื่อยไม่เงียบหงอยในท่ามกลางธรรมชาติ​ที่เงียบเหงา ​แต่​เมื่อมีพบก็​ต้องมีจาก ​เมื่อเหมืองแร่ขาดทุน ​และ​เมื่อคนทุกคน​ต้องจากกัน

ประสบการณ์​ที่ถ่ายทอดมา​เป็นตัวหนังสือ ​และถ่ายทอดมา​เป็นภาพยนตร์ด้วย​ความตั้งอกตั้งใจ หนังเรื่อง​นี้จึง​เป็นหนังไทยคุณภาพ​ที่​ได้รับรางวัลมากมาย​ เช่น
รางวัลสุพรรณหงส์ - ภาพยนตร์ยอดเยี่ยม ผู้กำ​กับภาพยนตร์ยอดเยี่ยม ผู้แสดงสมทบชายยอดเยี่ยม บันทึกเสียงยอดเยี่ยม ออกแบบเครื่อง​แต่งกายยอดเยี่ยม
จากชมรมวิจารณ์บันเทิง - ภาพยนตร์ยอดเยี่ยม แสดงสมทบชายยอดเยี่ยม กำ​กับภาพยอดเยี่ยม ดนตรีประกอบยอดเยี่ยม กำ​กับศิลป์ยอดเยี่ยม



จิระ มะลิกุล (ผู้กำ​กับภาพยนตร์เรื่อง​ "๑๕ ค่ำเดือน ๑๑") ​ได้กล่าวถึงการสร้างภาพยนตร์เรื่อง​นี้ว่า

ทำไม "เหมืองแร่" จึงกลาย​เป็น "มหาวิทยาลัย" ​ไป​ได้ คำอธิบาย​คือ "ในเหมืองแร่เราอยู่​​กับคนมากกว่าธรรมชาติ เราไม่มีเวลาชมอาทิตย์อุทัยหรืออัสดง ​แต่เราชมกันเองว่า​ใครมาทำงานเช้า​​และ​ใคร​ต้องติดงานบนเรือขุดตอนเย็น ดวงจันทร์ไม่มี​ความหมาย เดือนต่างหาก​ที่มี ​แต่ไม่ใช่เดือนบนท้องฟ้า หาก​เป็นเดือนในปฏิทิน เราไม่​ใช้เวลาชมจันทร์นอกชายคา ​แต่เข้า​ไปงมดวงจันทร์ก้นแก้วเหล้า แร่​ที่ถูกขุดขึ้น​มาถูกเปลี่ยน​ไป​เป็นเงิน ขณะเดียว​กับ​ที่เกียรติยศของมนุษย์ก็​ต้องถูกขุดขึ้น​มาด้วยการพิสูจน์ตัวเอง อุดมการณ์​และปรัชญาชีวิตผ่านการทำงานหนัก ​กำลัง​จะถูกถ่ายทอดลงบนแผ่นฟิล์มส่งผ่านมายังคนรุ่นปัจจุบัน​ที่​ความสำเร็จในชีวิตวัดกัน​ที่​ความเร็ว​และ​ความสูง"



"ในเรื่อง​เหมืองแร่​จะไม่มีผู้ร้ายใจอำมหิต ​แต่สิ่ง​ที่​เป็นผู้ร้าย​คือบรรยากาศ ​ความเงียบเหงา เรา​จะทน​กับสิ่งเหล่านี้​ไป​ได้เท่าไหร่ เรา​จะปรับตัวอย่างไรให้เข้า​กับสิ่งเหล่านี้ ​ถ้าปรับตัว​ได้เราก็​จะพบว่าทุกๆ​ ​ที่​ที่เราอยู่​มัน​คือ​ที่​ที่เรา​สามารถเรียนรู้​ได้ แผงส้มตำก็​เป็นมหาวิทยาลัย​ได้ คน​ที่โยนฟืนอยู่​หน้าหม้อต้มน้ำก็​เป็นครูเรา​ได้ ตาแก่คนหนึ่ง​​ที่มาอาศัยกินเหล้าเราฟรีทุกวันก็มีเรื่อง​มาหลอกเราทุกวัน หลอกให้เรา​ต้องเลี้ยงเหล้า​เขาทุกวัน นั่นก็​เป็นอีกหนึ่ง​วิชา​ได้ เหมืองแร่คง​เป็นเหมือนห้องทดลองอย่างหนึ่ง​​ที่ทำให้เราเห็นชัด ​เพราะมัน​เป็นโลก​ที่หลุดออก​ไปเลย​จากโลกในกรุงเทพฯ ​ที่เราเคยอยู่​"

ทำไมจึงมา​เป็นมหา'ลัยเหมืองแร่





​ส่วนThe Motorcycles Diaries (บันทึกลูกผู้ชาย ชื่อ ...​เช) ​เป็นภาพยนตร์​ที่สร้างจากบันทึกของเด็กหนุ่มธรรมดาๆ​คนหนึ่ง​​ซึ่ง​ต่อมา​ได้กลาย​เป็นนักปฎิวัติคนหนึ่ง​ของโลก ​เขา​คือ เช กูวาร่า



ในปี ค.ศ. 1952 เด็กหนุ่มนักศึกษาแพทย์สองคน เออร์เนสโต กูวาร่า ​และ อัลเบอร์โต้ กรานาโด้ ​ซึ่งมีอายุประมาณ 23 -24 ปี ​ได้​ใช้เวลาช่วงปิดภาคเรียนร่วมกันเดินทางผจญภัยจากบ้านเกิดของตนเอง​ที่ อาร์เจนตินา ผ่าน​ไปยังชิลี เปรู โคลัมเบีย ​และเวเนซุเอล่า ​โดย​ใช้รถมอเตอร์ไซค์คันเก่าๆ​

ฉายา เช กูวาร่า น่า​จะมาจาก​เมื่อตอน​ที่​เขาเดินทางผ่านชิลี แล้ว​มีสาวๆ​ชิลีแซวพวก​เขาว่า พวก​เขาน่า​จะมาจากอาร์เจนตินา ​เพราะคนอาร์เจนตินาชอบพูดคำว่า "เช"



ชีวิตการผจญภัยของเชกูวาร่า ทำให้​เขา​ได้พบเห็น​ความยากจน การถูก​เอารัด​เอาเปรียบของคนชั้นล่าง ​แม้กระทั่ง​ได้พบ​กับคน​ที่​เป็นคอมมิวนิสต์ ​ที่เหมืองแร่ในประเทศเปรู ​ซึ่ง เช กูวาร่าสงสารจนยอมให้เงิน 15 เหรียญแก่คอมมิวนิสต์ตกอับสองสามีภรรยา เงินนี้สาวคนรักของเชให้​เขามา ก่อนหน้านี้ไม่ว่า​จะถึงช่วงยากลำบากหรือ อัลเบอร์โต​จะวอนขออย่างไร​เขาก็ไม่ยอมควักเงินใบสุดท้ายนี้ให้

เช กูวาร่า ​เป็นคนมีน้ำใจ เห็นใจ​เพื่อนมนุษย์ ​เขาไม่ใส่ถุงมือ​แม้​เมื่ออยู่​ใกล้ชิด ​และดูแลคน​เป็นโรคเรื้อน​ที่ซานพาโบล ในประเทศ เปรู

เช กูวาร่า ​เป็นคนจิตใจเด็ดเดี่ยว ​เขายอมลงทะเลสาป​ไปเก็บนก​ที่​เพื่อนของ​เขายิงตกลง​ไปในน้ำ ​ทั้งๆ​​ที่​เขา​เป็นโรคหอบหืดประจำตัว



​และในงานฉลองวันเกิด 24 ปีของ​เขา​ซึ่งพวกแพทย์พยาบาล​และชาวบ้านจัดงานวันเกิดให้​เขา ​เขาก็ยังสู้อุตส่าห์ว่ายน้ำข้ามแม่น้ำมาอีกฝั่ง​เพื่อมาฉลองวันเกิดของ​เขา​กับคนโรคเรื้อน​ทั้งๆ​​ที่​เป็นเวลากลางคืน แม่น้ำสายนี้​เป็นเส้นแบ่งแยกคนโรคเรื้อน​และคนปกติธรรมดาออกจากกัน ​และแม่น้ำนี้​ได้แบ่งแยกชนชั้นสูง​และชนชั้นยากจนออกจากกัน การ​ที่​เขา​ซึ่ง​เป็นนักเรียนแพทย์​ซึ่งอยู่​ในชนชั้น​ที่สูงกว่ากล้าว่ายน้ำข้ามฝั่ง​ไปก็​เพื่อ​จะชี้ให้เห็นว่า​เขา​ได้ยอม​ที่​จะละทิ้ง​ความสุขสบายของตนเอง​ไปร่วม​กับชนชั้น​ที่ทุกข์ยากนั่นเอง

ชีวิตเริ่มแรกของนักปฎิวัติคนหนึ่ง​​ซึ่ง อดทน มีน้ำใจ ​และเรียบง่าย กล้าเผชิญ​กับ​ความยากลำบาก นับว่า​เป็นเรื่อง​ราว​ที่มีค่าน่าดูอย่างยิ่ง



หนังจบลง​เมื่อ​เพื่อนรักสองคนลาจากกัน หนังไม่​ได้บอกเล่าชีวิตต่อจากนั้น​ของเช ​ที่อีกไม่นาน​เขาก็เข้าร่วมการปฏิวัติ​กับคาสโตร​ที่คิวบา ​และเปิดการปฏิวัติต่อ​ไป​ที่คองโก ก่อน​จะมาถูกซี.ไอ.เอ.สังหารทิ้ง​ที่โบลิเวีย

​และ​ที่น่านิยมอย่างยิ่ง​คือ ​เขามีการบันทึกเรื่อง​ราว ​และถ่ายทอดมาให้คนรุ่นหลัง​ได้รับรู้ ​เป็นเรื่อง​ของคนเล็กๆ​​ที่ยิ่งใหญ่​ได้ในเวลา​ต่อมา ​และชื่อของ​เขา​เป็น​ที่กล่าวขานยกย่องของผู้คนในประเทศอื่นๆ​​ที่มิใช่ประเทศของ​เขาเองอีกด้วย เช กูวาร่า

เพลงประกอบในเรื่อง​นี้ไพเราะ เรียบง่าย​และให้​ความรู้สึก​เป็นพื้นบ้าน สมควรอย่างยิ่ง​ที่​ได้รับรางวัลออสการ์ 2004 สาขา เพลงประกอบภาพยนตร์ยอดเยี่ยม

CAST & CREW
Gael Garcia Bernal, Rodrigo de la Serna, Mia Maestro
Directed by Walter Salles

ชีวิตของ​เขา​ทั้งสองคน เด็กหนุ่มจากมหา'ลัยเหมืองแร่ ​และ เด็กหนุ่มนักศึกษาแพทย์ผู้เดินทางผจญภัย ​เป็นเรื่อง​ราวธรรมดาทั่วๆ​​ไป​ที่เราทุกคนในโลกนี้ก็ล้วนมีช่วงผ่านวัยนี้เหมือนกัน ​ถ้าเราบันทึกเรื่อง​ราวของเรา​แต่ละคนไว้มันก็​จะกลาย​เป็นตำนานอันน่าติดตาม ​แต่มัน​จะ​เป็นตำนานอันมีค่า​ได้หากเรื่อง​ราวของเราเปี่ยม​พร้อม​ไปด้วยคุณงาม​ความดี เปี่ยม​ไปด้วยคุณค่าแห่ง​ความ​เป็นมนุษย์​ที่มีจิตวิญญาณ คง​เป็น​ไปไม่​ได้​ที่คนเรา​จะมี​แต่​ความดีล้วนๆ​ หาก​แต่เพียง​เมื่อ​ความชั่วร้ายในจิตใจ​ได้ต่อสู้​กับ​ความดีในจิตใจแล้ว​ ​ความดี​จะ​ต้อง​เป็นผู้ชนะต่างหาก โลกนี้จึง​จะงดงาม